Ảnh: Ngọc Hà
Ngành thực phẩm chức năng đã trong giai đoạn phát triển mạnh mẽ tại Việt Nam, nhưng không phải lúc nào những quảng cáo này cũng mang lại những hiệu quả thực sự. Theo đánh giá của Cục An toàn vệ sinh thực phẩm thuộc Bộ Y tế, có tới 30% quảng cáo thực phẩm chức năng hiện tại bị sai thông tin hoặc không đúng yêu cầu được thẩm định.
Bổ sung không đúng, người dùng lãnh đủ
Hiện nay, trên thị trường đã có khoảng 3.700 loại thực phẩm chức năng được công bố và lưu hành. Đây là những sản phẩm hỗ trợ điều chỉnh 26 chức năng của cơ thể như tiêu hóa, thần kinh, gan, giấc ngủ và bổ sung vitamin. Trong tổng số những sản phẩm này, đến 50% là sản phẩm nội địa.
Tuy tiêu chuẩn công bố lưu hành thực phẩm chức năng dễ hơn so với các loại thuốc, không đòi hỏi quá nhiều số liệu nghiên cứu, nhưng việc quảng cáo sản phẩm như thuốc vẫn là một vấn đề lớn. Có những nhà sản xuất thực phẩm chức năng quảng cáo rằng sản phẩm của họ có thể “điều trị” nhiều loại bệnh, thậm chí thông qua hình thức quảng cáo truyền miệng, tờ rơi hoặc bán hàng đa cấp.
“Nhiều doanh nghiệp đã thổi phồng và huy động các hình thức quảng cáo để tuyên bố thực phẩm chức năng của họ là thần dược. Mặc dù chúng tôi đã áp dụng các biện pháp phạt nặng, rút giấy phép và công bố rộng rãi trên phương tiện truyền thông, nhưng vì lợi nhuận, họ vẫn không dừng lại,” ông Nguyễn Thanh Phong, phó cục trưởng Cục An toàn vệ sinh thực phẩm, chia sẻ.
Theo TS Lương Chí Thành, viện trưởng Viện Công nghệ thông tin – thư viện y học trung ương, những sản phẩm có khả năng điều trị thực chất là thuốc, nhưng không được xem như thuốc và không được điều trị như thuốc. Điều này có thể gây ra các nguy cơ lớn cho sức khỏe người dùng.
Không thể bày bán như rau
Một tập đoàn sản xuất thực phẩm chức năng đã thông báo chuẩn bị tung ra thị trường sản phẩm “gạo dinh dưỡng”. Theo tuyên bố của chủ tịch tập đoàn, chỉ cần một viên hình thức giống hạt gạo có màu sắc và kích cỡ khác nhau, gia đình đã có đủ vitamin E, B1, sắt và kẽm cho cả ngày.
Sản phẩm này được sản xuất bằng cách nghiền nhỏ gạo và sau đó bổ sung các chất dinh dưỡng, sau đó “tái tạo” thành hình dạng giống gạo. Nhưng một chuyên gia dinh dưỡng cho rằng việc bổ sung các chất sắt vào nước mắm đã mất nhiều năm nghiên cứu của các chuyên gia ở Viện Dinh dưỡng quốc gia. Việc bổ sung các chất dinh dưỡng vào các sản phẩm từ bột mì cũng đòi hỏi sự tính toán từ các chuyên gia trong và ngoài nước. Vì vậy, việc “nhồi” đầy các chất dinh dưỡng vào một vài hạt gạo để cân bằng với các loại thực phẩm khác có thể gây hại cho sức khỏe.
Theo ông Phạm Hưng Củng, phó chủ tịch kiêm tổng thư ký Hiệp hội thực phẩm chức năng của Việt Nam, ăn uống lành mạnh, khoa học và đủ chất là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe. Người dân nên cẩn trọng với các sản phẩm “siêu thực phẩm” quảng cáo có tác dụng trên trời. Đúng theo nguyên tắc, người có nhu cầu bổ sung chất dinh dưỡng nên đi khám tổng thể để biết chính xác mình thiếu chất nào và cần bổ sung mức độ nào, không nên tăng cường ngẫu nhiên, đặc biệt là đối với những người có chế độ ăn giàu dinh dưỡng.
“Ở các nước phát triển, thực phẩm chức năng được bày bán đơn giản trong các cửa hàng thực phẩm như rau. Nhưng ở Việt Nam, nếu chúng ta duy trì cách làm này, thì đó sẽ là một tai họa. Cơ quan quản lý nên chặt chẽ kiểm soát quảng cáo, không để người dùng bị lừa bởi những chiêu trò “không phải là thuốc chữa bệnh” nhưng lại quảng cáo rằng có thể điều trị vô số loại bệnh của thực phẩm chức năng trên thị trường,” TS Tạ Văn Bình, nguyên giám đốc Bệnh viện nội tiết Trung ương, nhận định.